Harme Bevoort
Dichter van Enkhuizen 		home  |  mengelwerk
 

DE ENKHUIZER SCHUTTERS IN 1830-32

    Te wapen, Schutters! voor den Vorst
    Voor Vorst en vaderland!
    Komt, wie naar roem en eere dorst
    Wie 't hart klopt in de vrije borst
    Komt, wapens in de hand!

In het najaar van 1830 brak de Belgische opstand uit. Koning Willem I had niet genoeg soldaten om daar tegen op te treden en de plaatselijke schutters werden opgeroepen om het leger te versterken. Ze waren niet voorbereid op frontdienst, maar het vaderland was in nood en er werd met enthousiasme gehoor gegeven aan de oproep. Enkhuizen droeg meer dan 125 man bij, deels schutters in actieve dienst, deels vrijwilligers.

    Zoo het Belgsche rot tot d' aanval
    Immer eenig teeken geeft,
    Zullen wij ons dapper weeren
    En de dwaze Belgen leeren
    Dat de Koning Schutters heeft.

Ze dienden in de 2e afdeling Noordhollandse schutters, 1e bataljon, 3e kompagnie onder leiding van kapitein W.C.Q. Rijneveld. Veel van hen zullen hebben deelgenomen aan de tiendaagse veldtocht in augustus 1831, die eindigde met de vaak bezongen slag bij Leuven. Daar werden de Belgen bijna verslagen maar op het laatste moment nog gered door interventie van het Franse leger.

    Moordenaars in Brussels wallen!
    Waar is nu die moed, zoo groot?
    Belgen, snoevers in den voorspoed,
    Maar nu lafaards in den nood!
    Smeek en bedel Frankrijks bijstand;
    Dat nu Eng'land hulpe bied';
    Dat een Leopold zoo zinke -
    Zoo verlaagt zich Neêrland niet.

Wie had deelgenomen aan de oorlogshandelingen en zich niet had misdragen werd onderscheiden met het metalen kruis. En bij hun terugkeer in Enkhuizen werden ze groots ontvangen.

    Schutters! helden! kroost der dapp'ren!
    Zoonen van Oud-Nederland!
    Ziet u 't doek ter eere wapp'ren,
    Dat bij Leuven werd geplant.
    Hoort de blijde kreten schallen,
    Ziet de gevels rijk versiert,
    't Welkom schatert langs de wallen,
    Uw terugkomst wordt gevierd.
    En met geestdrift juichen wij,
    Welkom, dapp're Schutterij!

 
DE SCHUTTERS

Kort na de oproep van Willem I, in oktober 1830, krijgen de schutters hun uniform en wapen. En ze moeten oefenen want dienst in het leger van de koning vraagt een hogere gevechtswaarde dan lokale handhaving van de orde.

    Dat men hier op de Breedestraat,
    De vrijje schutters leert,
    En dertig trappen klimmen laat,
    En men hun exerseert,
    En hun den naam, /hoe onbeleefd/
    Van zoldervot gegeven heeft;

De onderstaande lijst van schutters komt uit een proces-verbaal van 22 oktober 1830, over uitgegeven wapens en kleding, dat in het Westfries streekarchief wordt bewaard. Achter de naam staan geboorteplaats, geboortedatum en de namen van de ouders. Die gegevens komen uit de controle registers van de Noordhollandse Schutterij die in het rijksarchief in Haarlem liggen.

De schutters van de eerste ban (dit zijn ongehuwden en weduwnaars zonder kinderen):

  • Bakker, Gerardus - Enkhuizen 10.1.1800, zv Thade en Antonette van der Kuip, remplacant voor Jb. Neledoe Knoll.
  • Bakker, Jacob - Midwoud 1807, zv Broer en Trijntje Zais, woont in Enkhuizen.
  • Bakker, Pieter Jansz - tamboer - Enkhuizen 1.9.1804, zv Jan Sijbrants en Aafje Kroes.
  • Bloemendaal Maarten - Enkhuizen 12.11.1804, zv Willem en Trijntje Ossen.
  • Blok, Rieuwerd Ruurdsen - corporaal - Enkhuizen 20.8.1799, zv Anthonie Bartelink en Jeltje Ruurdsen.
  • Borman, Hendrikus Anthony - corporaal - Enkhuizen 12.11.1804, zv Anthony en Geertruida Maria Hommer.
  • Breg, IJsbrand - Bovenkarspel 26.3.1798, zv Pieter en Trijntje IJsbrands.
  • Brouwer, Cornelis Jansz - Enkhuizen 1880, zv Jan Wiebesz en Hiltje Dogger.
  • Brouwer, Claas Douwesz - Enkhuizen 1.3.1802, zv Douwe Sjoerdsz en Grietje Zank.
  • Bruin, Jacob - Enkhuizen 24.8.1800, zv Jan en Antje Gerrits.
  • Buishand, Peter - corporaal - Enkhuizen 16.10.1803, zv Tjarke en Jantje Last.
  • Bijl, Jacob - Enkhuizen 24.12.1798, zv Jacob en Jantje Wijnstok, remplacant voor Volkert Groes.
  • Doggenaar, Hendrik - Enkhuizen 11.7.1805, zv Teunis en Amarentia Bakhuijzen.
  • van Elst, Jantje Gerritsz - Enkhuizen 22.2.1798, zv Gerrit en Frederika van Elst, replacant voor A. Wesselman.
  • Gerritsz, Cornelis - Enkhuizen 14.2.1803, zv Gerrit Cornelisz en Marietje Pieters.
  • Groen, Reindert - Enkhuizen 27.9.1804, zv Pieter en Feitje Nauta.
  • de Groot, Barend Jansz - Enkhuizen 17.7.1806, zv Jan en Hendrika Boke, eplacant voor A. Termeulen.
  • Grootjes, Jacob Cornelis - Lutjebroek 27.11.1800, zv Cornelis en Neeltje Laan, woont in Enkhuizen, remplacant voor B.W. Koster.
  • Hubbeling, Jan - Enkhuizen 14.7.1802, zv Jan en Liebje Willems, remplacant voor Hendrik Langedijk.
  • Koedoder, Willem
  • Koster, Klaas - Enkhuizen 5.3.1802, zv Jan en Maartje Jacobs.
  • Krull, Klaas - Enkhuizen 15.12.1801, zv Theodorus en Maria Daams.
  • Louwerman, Joost - Bovenkarspel 14.2.1797, zv Maarten en Antje Bakker, woont in Enkhuizen.
  • Philippus, Eduard - Enkhuizen 27.12.1797, zv Philippus Pieter en Maria van der Meer.
  • Reinderhoff, Oege - Enkhuizen 13.10.1802, zv Wiggert Reindert en Neeltje Gerrits.
  • Robart, Aaldert - Enkhuizen 24.2.1805, zv Anthonie en Antje Hoogland.
  • Schildt, Meindert - Enkhuizen 8.8.1804, zv Jan en Willempje Hollander.
  • Schut, Gerrit - Opperdoes 26.2.1805, zv Jan en Grietje Gerrits Ree, woont in Enkhuizen.
  • Smit, Theunis - Enkhuizen 1800 - z.v. Egbert en Fijtje Oenos.
  • Spaan, Pieter - Enkhuizen 24.6.1798, zv Jan en Antje Bok.
  • Spruijt, Johannes Cornelis - Amsterdam 23.4.1803, zv Cornelis en Maria van der Rielder, woont in Enkhuizen.
  • Stam, Dirk - Enkhuizen 6.6.1800, zv Gerrit en Cornelia Schuttrop.
  • van der Stam, Petrus Johannes - fourier - Enkhuizen 2.1.1805, zv Cornelis en Anna Blok.
  • Sterk, Jacobus - Enkhuizen 20.9.1803, zv Wouter en Lijsebeth Smit.
  • Stokebrand, Theunis Idesz - Enkhuizen 12.9.1803, zv Ide en Antje Jans Teissink.
  • Thepen, Willem - Enkhuizen 30.8.1798, zv Hendrik en Jantje Pan, remplacant voor Jasper Wapperom.
  • Urk van, Egbert - Enkhuizen 27.11.1802, zv Pieter en Maria Barneveld.
  • van Velden, Gerrit - Enkhuizen 12.10.1798, zv Dirk en Hester Jacobs Bakker.
  • Verwiel, Jan - Enkhuizen 20.1.1802, zv Nanning en Jeltje Tadema.
  • Vijzelaar, Dirk - Enkhuizen 3.1797, zv Sijmen en Hendrikje Cornelis, remplacant voor Jan Huizing.
  • de Waard, Swier - Enkhuizen 2.11.1804, zv Willem en Geertje Swier.
  • Waterman, Hendrik Jacobs - Enkhuizen 28.7.1805, zv Jacob en Gerritje Spijkerman.
  • Wezelman, Dirk - Enkhuizen 7.2.1800, zv Gerrit en Trijntje de Boer.
  • Wezelman, Harme - Enkhuizen 24.7.1798, zv Gerrit en Trijntje de Boer, remplacant voor D. West.
  • Westphalen, Pieter - Enkhuizen 5.1.1792, zv Hendrik en Anthonia Sebelius, remplacant voor M. Ebbenhout.
  • Wind, Maarten - Enkhuizen 1.11.1805, zv Klaas en Trijntje Jans.
  • Witlam, Pieter - corporaal - Enkhuizen 25.11.1804, zv Jacob en Etje Semein.
  • de Wit, Willem - sergeant - Enkhuizen 3.4.1803, zv Jan en Geertje Monsieur.
  • Zoutberg, Pieter - sergeant - Enkhuizen 30.10.1803, zv Frans en Dieuwertje Nagtegaal.
  • van Zwol, Jan - Enkhuizen 13.12.1802, zv Arend en Pietje Spelt.

De schutters van de tweede ban (de gehuwden en weduwnaars met kinderen) die vrijwillig zijn toegetreden tot de eerste ban :

  • de Beer, Luits - Enkhuizen 6.3.1803, zv Jacob en Jantje Bijkerk.
  • de Boer, Willem - Enkhuizen 7.5.1804, zv Maarten en Sietske Scheltus.
  • van Dok, Frans - Enkhuizen 1803, zv Willem en W. Posthuma.
  • van Dootingh, Wouter - Enkhuizen 31.10.1803, zv Jan en Hendrikje van Marlen.
  • Goedmaat, Gerrit - Enkhuizen 12.6.1804, zv Miechiel en Antje van der Veen.
  • Kraan, Johannes - Enkhuizen 25.3.1804, zv Jan en Wilhelmina Gubbels.
  • Pekela, Barend - Enkhuizen 28.12.1800, zv Johannes en M. de Vries.
  • Siegerist, Fredrik Wilhelm - Enkhuizen 27.01.1804, zv Jan Koenraad en Hendrika de Wolf.
  • Valentijn, Gerrit - Enkhuizen 10.5.1803, zv Jan en Marietje Pieters.

De vrijwillers:

  • Bezaan, Douwe - Enkhuizen 3.6.1791, zv Pieter en Ivgske Roegsma.
  • van den Bosch, Jacob - Enkhuizen 8.1.1794, zv Thomas en Jantje Klaas.
  • van Dam, Teunis - Enkhuizen 18.10.1789, zv Evert en Geertje Wallinga.
  • Degeling, Hendrik - Enkhuizen 1796, zv Barend en Antje Visser.
  • Fluiter, Cornelis - Enkhuizen 13.12.1802, zv Theunis en Trijntje Zwart.
  • Gus, Matthijs - Hoorn 8.1.1792, zv Hendrik en Trijntje Zwart.
  • de Haas, Richard - Enkhuizen 28.6.1806, zv Willem en Aaltje Mulders.
  • Harmsz, Cornelis - Enkhuizen 9.3.1798, zv Harm Willemsz en A. van Rijsselberg.
  • Hart, Hermanus - Enkhuizen 15.5.1798, zv Barend en Barendina Engbrink.
  • Hovenier, Sweer - Enkhuizen 30.10.1796, zv Geert en Neeltje Bakker.
  • Keijzer, Jacob - Enkhuizen 5.8.1792, zv Hendrik en Trijntje Tamboer.
  • Kooiman, Pieter - Wieringen 10.8.1791, zv Nanning Pieters en M.P. Alleweg.
  • van der Leek, Gerrit - Enkhuizen 20.6.1790, zv Jan en Elsje Machiels.
  • Mangel, Harmen - Enkhuizen 21.7.1791, zv Klaas en Antje Hillerman.
  • Pietersz, Barend - Enkhuizen 12.6.1795, zv Pieter en Anna Rebecca Zeeman.
  • Robart, Arend - Amsterdam 1796 - zv Pieter en Fulkje de Vries.
  • Swier, Bouke - Enkhuizen 3.11.1802, zv Wouter en Gerritje Riemers.
  • van der Velden, Cornelis - tamboer - Enkhuizen 25.9.1803, zv Andries en Petronella Mosch. Gehuwd met Willempje Bevoort, de zuster van Harme.
  • Wendel, Cornelis - Enkhuizen 22.8.1890 - zv Johannes Christoffel en A.P. Songa.
  • van Zon, Frans - Enkhuizen 21.5.1795 - zv Barend en Susanna Bruijninkhoff.

In de controle-registers van de Noordhollandse Schutterij zijn nog veel meer Enkhuizer schutters te vinden die aan de strijd tegen de Belgen hebben deelgenomen. Waarschijnlijk zijn ze in dienst gekomen na oktober 1830 toen de lijst hierboven werd opgesteld. Het zijn:

  • Bakker, Klaas - Enkhuizen 12.5.1806, zv Hendrik en Nye Kobus, 11.10.1831 bij de kompagnie aangekomen.
  • Beemster, Maarten - Enkhuizen 12.10.1806, zv Tjebbe en Grietje Ruiter, 11.10.1831 bij de kompagnie aangekomen.
  • Blok, Anthonie - Enkhuizen 17.12.1806, zv Jan en Maartje Anthonij, 11.10.1831 bij de kompagnie aangekomen.
  • Blok, Rieuwerd - Enkhuizen 20.7.1800, zv Rieuwerd en Liebje Scheltus.
  • de Boer, Adam Ytes - Enkhuizen 20.3.1806, zv Yt en Anna Juliana Huiling, 11.10.1831 bij de kompagnie aangekomen.
  • Brouwer, Douwe - Enkhuizen 3.4.1797, zv Douwe en Grietje Jans.
  • Elder, Jan - Enkhuizen 22.12.1805, zv Johannes en Dieuwertje Koster.
  • Engelsman, Hendrik Rijxen - 1e luitenant
  • Fasol, Jan - Enkhuizen 12.1805, zv Jan en Aaltje Mastenbroek.
  • Gevonden, Adam - tamboer
  • Gravemaker, Jan - Grootebroek 17.3.1796, zv Klaas en Geertje Blankers, woont in Enkhuizen.
  • de Haas, Willem - Enkhuizen 21.11.1798, zv Willem en Aaltje Mulders.
  • Hagha, Leendert - Enkhuizen 25.7.1805 , zv Douwe en Geertrui Leenderts.
  • Honig, Martinus - Enkhuizen 17.6.1806, zv Jacobus en Maria Catharina Weijgers.
  • Horsman, Rieuwerd - Enkhuizen 8.2.1796, zv Maarten en Arendje Alberts Koster.
  • Huisman, Roelof - Enkhuizen 10.6.1792, zv Cornelis en Marijtje Blom.
  • de Jong, Jacob - Enkhuizen 1809, zv Jacob en Hillegonda van Gemeren.
  • de Jongh, Jan - tamboer - Enkhuizen 23.3.1813, Jacob en Hillegond van Gemeren.
  • Kok, Jacobus - Enkhuizen 1786, zv Jan en Catharina Grootveld.
  • Klooster, Hendrik - Enkhuizen 3.10.1799, zv Gerrit en Janke Haitses.
  • Klijn, Arie - Bovenkarspel 3.4.1798, zv Jan en Grietje de Jong, 11.10.1831 bij de kompagnie aangekomen.
  • Knip, Pieter - Enkhuizen 20.10.1806, zv Pieter en Lysbeth Kok, 11.10.1831 bij de kompagnie aangekomen.
  • Korff, Cornelis - Enkhuizen 4.7.1813, zv Arie en Dieuwertje Pergant.
  • Koster, Pieter - Enkhuizen 15.10.1814, zv Jan en Marijtje Robberts, plaatsvervanger van Klaas Koster.
  • Last, Jan - Enkhuizen 19.8.1800, zv Harme en Dietje de Boer.
  • van der Leek, Willem - Enkhuizen 20.6.1790, zv Jan en Elstje Machiels.
  • Liscot, Jacob - Enkhuizen 16.2.1802, zv Klaas en Rempje de Graaf
  • Logeman, Jan - Monnikendam 31.1.1801, zv Gert en Aaltje Dirks Kooning, woont in Enkhuizen.
  • de Maas, Willem
  • Martens, Hendrik - Hoogeveen 3.1.1800, zv Maarten Hendriks en Trijntje Broekhuizen, woont in Enkhuizen.
  • Noordeloos, Jacob - tamboer - Enkhuizen 3.10.1811, zv Pieter en Clasina Reuvens.
  • Rinkema, Hendrik - Enkhuizen 17.10.1806, zv Sybe en Antje Bakker, 11.10.1831 bij de kompagnie aangekomen.
  • Rozendaal, Jan - Enkhuizen 16.5.1798, zv Theunis en Aaltje Jans.
  • Rozendaal, Luit - Enkhuizen 9.9.1795, zv Theunis en Aaltje Jans. Op 13.1.1832 in het hospitaal overleden.
  • van Rijneveld, Nicolaas Christoffel Quast - kapitein
  • Slot, Matthijs - Enkhuizen 233.1803, zv Jan en Adriana van Igten.
  • Smit, Gerrit - Enkhuizen 12.1.1809, zv Jan en Marietje Noordeloos.
  • Spaan, Cornelis - Enkhuizen 24.6.1798, zv Jan en Antje Bok.
  • Smoes, Dirk Gerrit - Enkhuizen 14.9.1806, zv Barend Dirk en Dieuwertje, 11.10.1831 bij de kompagnie aangekomen.
  • Spans, Louis - Enkhuizen 24.11.1800, zv Hendrik en Antje Louis.
  • Swier, Remmert - Enkhuizen 14.12.1794, zv Wouter en Gerritje Riemers.
  • van der Velden, Roelof - Enkhuizen 11.10.1804, zv Dirk en Zuster Blok.
  • Verberne, Jan - corporaal - Enkhuizen 28.2.1795, zv Adolf en Neeltje Keetman.
  • Vernoois, Jan - Enkhuizen 1.12.1805 - zv Pieter en Hendrina Brunella.
  • de Vries, Johannes - corporaal - Enkhuizen 25.11.1803, zv Jan en Antje Langedijk.
  • Wezelman, Harme Jansz - Enkhuizen 13.9.1804, zv Jan en Kaatje Verschoor.
  • Widemeijer, Jan Anthonus - Enkhuizen 21.12.1806, zv Hermanus en Adriana van Hulst.
  • Zwan, Ente - woont in Enkhuizen.

DE SCHUTTERIJEN

Plaatsen met meer dan 2500 inwoners hadden verplicht een schutterij die grotendeels door de gemeente werd bekostigd. Elke mannelijke inwoner tussen 25 en 35 jaar kwam in aanmerking voor de dienst maar niet iedereen werd opgeroepen en het was mogelijk om een plaatsvervanger te sturen. Die deed dat natuurlijk niet gratis. De actieve diensttijd was 5 jaar, daarna werd men nog eens 5 jaar ingedeeld bij de reserve. Ze oefenden in de avonduren of op zondag na de kerk. Wapens werden werden door het Rijk verstrekt maar de schutters moesten zelf voor hun uniform zorgen.
Meer informatie is te vinden in het boek "Noordhollandse Schutters in de Belze Opstand van 1830" dat in 1990 door de NGV afdeling Hollands Noorderkwartier is uitgegeven.

    Ja als we eens deez' tocht verhalen
    Aan den vaderlandschen haard
    Dan zal dus elks dank ons loonen:
    't Land waarin wij veilig wonen,
    Is door Schutters trouw bewaard!

    Waarvan akte.