Harme Bevoort
       (1801 - 1874)
 Dichter van Enkhuizen
 
Harme Bevoort rond zijn 65e  

 

      Inhoud:

 Gedichten
      over Enkhuizen en haar
      bewoners, liefde, trouw
      en opstandige Belgen

  Enkhuizens literaire leven
      met rederijkers, leesgezel-
      schappen en een literaire
      vriendenkring

  Broeders in de kunst
      Scipio Oudkerk Pool,
      Lambertus Hunnink,
      Jan Smit, Langedijk e.v.a.

  Mengelwerk
      verhalen over Enkhuizen,
      familiezaken en meer

  Ebooks
      Zenobie van Lennep

  tekening door de dichter  

 
October groet met blij gezicht,
De aloud vermaarde Stad,
En hult haar in een kleed van licht,
Zoals zij nimmer had.

 

Als er in 19e eeuws Enkhuizen een speciale gelegenheid was, zoals een bruiloft, het afscheid van de dominee of een jubileum, dan toog men naar de winkel van Bevoort op de Vissersdijk. Want daar kon je, naast de beste kwaliteit gedestilleerd, een gedicht bestellen om de gebeurtenis nog meer luister te geven. Dan had je ook nog de keus van dichter want vader Michiel en zoon Harme beoefenden beiden het vak.

Maar Harme Bevoort had meer in zijn mars dan alleen gelegenheidsgedichten schrijven. Hij was actief lid van een literaire vriendenkring en de plaatselijke rederijkerskamer. Daar luisterde hij regelmatig de bijeenkomsten op met voordrachten uit eigen werk. Veel van dat werk ging over Enkhuizen want de stad ging hem aan het hart. Een schipbreuk, de komst van het gaslicht of het uitrukken van de schutterij wordt in rijm vastgelegd. Soms kijkt hij in zijn gedichten met weemoed terug naar het welvarende Enkhuizen van weleer:
                    O ja, Verdwenen is uw luister,
                    Verzonken in een tastbaar duister,
                    O, eens zo schoone Vaderstad!

Toch blijft hij optimistisch over de toekomst. De plannen voor de aanleg van een spoorweg en het droogleggen van de Zuiderzee geven nieuwe hoop:
                    Dan zie ik ook die vruchtb're dalen
                    Verbonden met een spoorwegnet;
                    Doorkruist met vaarten en kanalen,
                    Zelfs midden door den grond van Flevo's vorig bed.
                    Daar doet de stoom zijn klepp'ren hooren!
                    De gouden eeuw is weer herboren!

Op deze pagina's vindt u een selectie uit zijn werk, dat loopt van moeilijke gedichten met een stichtelijke boodschap tot speelse rijmen over allerdaagse dingen. Door op de dikgedrukte tekst te klikken, hier of in de linker marge, vindt u de gedichten die op deze pagina's staan. Voor de liefhebbers zijn nog veel meer Bevoort gedichten te vinden in het archief. Informatie over andere Enkhuizer dichters uit die tijd staat bij broeders in de kunst en als u meer wilt lezen over de rederijkers en andere genootschappen kijk dan onder Enkhuizens literaire leven.
Om uit te vinden of uw voorouders vereeuwigd zijn kunt u zoeken in de lijst met personen die in de de gedichten worden genoemd. En voor een rommelzood aan verwante onderwerpen kunt u terecht op de pagina met mengelwerk.
Een recente toevoeging zijn de Ebooks met als eerste uitgave de correspondentie van Harme's plaats- en tijdgenoot Zenobie van Lennep.

De bronnen

Er zijn vijf schriften waarin Harme Bevoort ruim 150 van zijn favoriete gedichten heeft genoteerd in een zwierig handschrift met hier en daar een illustratie zoals de tekening hierboven. Daarnaast zijn er kladschriften, gedrukte stukken en losse handschriften. Een aantal van zijn gedichten is gepubliceerd in het Rederijkers Weekblad en andere zijn lokaal uitgegeven zoals November 1869 over de ondergang van het vissersschip "Enkhuizens Hoop". Recente publicaties van zijn werk zijn "Het dempen van de Sint Pietershaven te Enkhuizen" (1996), de bloemlezing "Dichtstukjes" (2003) en "De zonderlinge reistocht" (2007).

Contact

Mijn dank aan iedereen die me gedichten en gegevens over Harme Bevoort heeft gestuurd. Ik verzamel nog steeds, dus als u nog wat heeft over de dichter, zijn vrienden of de personen die in de gedichten voorkomen, dan graag een e-mail naar Koen Fijma.

Beknopte biografie

Harme Bevoort is op 23 oktober 1801 in Enkhuizen geboren als tweede kind van Michiel Bevoort en Maritje Modderman. Zijn vader is winkelier op de Vissersdijk en daarnaast huizenverhuurder en gelegenheidsdichter. Zijn moeder is de dochter van schoolmeester Cornelis Modderman. Naast Harme heeft het echtpaar nog drie kinderen, Cornelisje en Willempje en Cornelis.
De woning van de familie staat aan de noordkant van de Vissersdijk, ongeveer halverwege de Wiedestijger en de Oude Rietdijk. Er is een winkel aan huis waar levensmiddelen, wijn en gedestilleerd worden verkocht. Achter de woning heeft de familie een flinke boomgaard en moestuin. Harme Bevoort heeft hier zijn hele leven gewoond.

         

De bovenstaande foto van de Vissersdijk stamt uit circa 1900. Het vijfde huis van links met de klokgevel is het Bevoort huis.

Zijn dagelijks leven speelt zich af rond de winkel, tuin en boomgaard. Als hij in 1863 huwelijksgetuige is geeft hij als beroep "vruchtnatmaker" op. Dat vruchtnat is voornamelijk bessensap en de wijn die hij daarvan maakt gaat grif over de toonbank. De kwaliteit van de drank wordt geroemd in het gedicht Ter geleide van witte Bessenwijn. Daarnaast bezit hij een tiental panden op en rond de Vissersdijk waarvan hij wekelijks de huur moet innen en in 1855 is hij medeoprichter van het begrafenis collegie 'Nut en Pligt'.

Hij is 20 jaar lid van een literaire vriendenkring met de naam "Tracht nuttig te zijn voor Elkander" en vanaf de oprichting in 1864 is hij werkend lid en penningmeester van de Enkhuizer rederijkerskamer "S.J. van den Bergh". De kamer heeft als motto "Vooruitgang is ons Doel" en organiseert vergaderingen met toneel en voordracht. Bij de publicatie van het gedicht "November 1869" schrijft kamervoorzitter Govert Dekker in de inleiding over Harme Bevoort als "den geachten broeder, den nedrigen dichter, wiens talenten zoo herhaaldelijk onze bijeenkomsten opluisterden". Verder behoort hij tot een leesgezelschap met de eigenaardige naam "Lees weinig maar Leest veel".

portret van Vrouwtje Solkes uit circa 1866

Op zijn 51ste trouwt hij met Vrouwtje Solkes die ruim 20 jaar jonger is. Eerdere grote liefdes, die hij in zijn verzen heeft beschreven, hebben niet tot een huwelijk geleid. Ze krijgen zeven kinderen waarvan er vijf jong overlijden. Het verdriet over het verlies van de kinderen staat uitgedrukt in het ontroerende gedicht "Bij het graf van mijn kind".

            Zoo heb ik dan met loome schreden,
            Mijn lievelinge weggebracht,
            Ik had gehoopt - ik had gebeden,
            Vergeefs: - het lijden is geleden,
            En wat, wat rest aan mij?
            ach! eenzaamheid en nacht.

Ter gelegenheid vanzijn 70ste verjaardag houdt hij een redevoering voor leden van de rederijkerskamer 'S.J. van den Bergh' waarin hij zijn ideeën nog eens samenvat. Enkele jaren later, in 1874, overlijdt hij. De nalatenschap bestaat uit 8000 gulden aan onroerend goed en nog eens 1000 gulden aan andere bezittingen. De familie zat er dus warmpjes bij maar was niet echt rijk. De twee kinderen die hij achterlaat heten Klasina Catharina en Cornelis. De eerste trouwt met slager Frits Dangermond, de tweede met Eelkje Koopmans.

                      overlijdensadvertentie

Het duurt lang voor er weer iets van en over Harme Bevoort wordt gepubliceerd, maar gelukkig wordt hij weer ontdekt in 1996. Dan wordt zijn gedicht "Het dempen van de Sint Pietershaven te Enkhuizen" uitgegeven ter gelegenheid van de tentoonstelling "Boekdrukkunst" in Goudappels aan Zee te Enkhuizen. Klaas Koeman, docent geschiedenis, produceert deze uitgave op de historische drukpers in het Zuiderzeemuseum.
Journaliste Connie Vertegaal schrijft over deze gebeurtenis: "Wat jammer dat Enkhuizen geen Harme Bevoort meer heeft. Geen dichter die het jubileum van de dominee in een pakkend rijm weet te vatten. Geen opgeruimd vers bij het voltooien van een bouwproject. Geen bedroefd gedicht bij de teloorgang van het ziekenhuis. Geen bespiegeling over het lot van de fietser die klem staat tussen een auto en de stoep van de Noorderweg ...."

De gedichten zijn bijna allemaal in het Westfries streekarchief te vinden. Dat is openbaar, maar naar het archief gaan om een gedicht te lezen doe je niet zo snel. Vanwege dat, en voor de aardigheid, deze website.